Gốc tự do (Free radical) là NGUỒN GỐC của sự lão hóa và hơn 100 bệnh tật nguy hiểm. Gốc tự do liên tục được sinh ra bởi các quá trình chuyển hóa trong cơ thể và các tác động từ bên ngoài. Ước tính, mỗi tế bào phải hứng chịu khoảng 10.000 gốc tự do tấn công mỗi ngày.
1. Góc tự do
Bình thường mỗi nguyên tử có một nhân với một số CHẴN điện tử xoay chung quanh, giống như các hành tinh quay chung quanh mặt trời. Phân tử gồm một số nguyên tử dính với nhau do tác dụng của các đôi điện tử.
Khi có một điện tử bị tách rời khỏi nhóm và phân tử đó trở thành một gốc tự do, với số LẺ điện tử.
Gốc tự do luôn luôn tìm cách chiếm đoạt điện tử mà nó thiếu từ các phân tử khác. Phân tử mất điện tử lại trở thành gốc tự do. Tiến trình này gây rối loạn cho sinh hoạt bình thường của tế bào. Sở dĩ mang tên “tự do” vì nó lang thang trong cơ thể cho đến khi tìm được điện tử cần thiết.
Trong cuộc đời của một người sống tới 70 tuổi, thì có chừng 17 tấn gốc tự do được tạo ra như vậy.
2. Tiến trình oxy hóa (oxidative stress)
Gốc tự do là chất có hại, luôn trong tình trạng “nhòm ngó” đến những phân tử “hàng xóm”. Lợi dụng lúc “hàng xóm” lơ là cảnh giác, chúng sẽ nhanh tay cướp lấy một điện tử để “có đôi có cặp” đủ đầy như một phân tử bình thường. Đương nhiên, khi này gã phân tử “hàng xóm” lại trở thành kẻ cô đơn, và tiếp tục đi “rình” những phân tử “lân cận” khác, gây ra chuỗi “bi kịch” kéo dài.
Hệu quả của việc “cướp” điện tử, gốc tự do làm tổn thương màng tế bào, dẫn đến những biến đổi gây tổn hại, rối loạn và làm chết tế bào. Những gốc tự do này dù sau đó lấy lại điện tử bị mất cũng hoạt động không bình thường.
Sự tác hại của gốc tự do lên các tế bào bình thường được gọi là tiến trình oxy hóa. Tương tự như kim loại khi bị oxy hóa (rỉ sét) sẽ bị hư.
Theo bác sĩ Denham Harman, các gốc tự do còn là một trong nhiều nguyên nhân gây ra sự lão hóa.
3. Nguồn gốc của gốc tự do
Gốc tự do được tạo nên do hai nguyên nhân chính : nội sinh và ngoại sinh.
Gốc tự do nội sinh được sinh ra trong cơ thể do bốn cơ chế :
- sự trao đổi chất bình thường
- tế bào bạch cầu phá huỷ vật ký sinh, vi khuẩn và virus
- phản ứng hóa học trong cơ thể
- cơ chế enzym trong tế bào chống lại các loại hóa chất độc hại có trong thức ăn.
Nguồn gốc tự do ngoại sinh bao gồm
- ô nhiễm không khí,
- khói thuốc lá
- tâm lý
- dược phẩm,
- tia cực tím mặt trời,
4. Chất chống ôxy hóa (antioxidants)
Chất chống ôxy hóa là những chất có điện tử DƯ THỪA để cung cấp cho gốc tự do khát máu, nhờ vậy làm vô hiệu hóa tác hại của gốc tự do. Chất chống ôxy hóa còn được gọi là chất chống gốc tự do.
Cơ thể chúng ta có thể tự sản xuất các chất chống ôxy hóa. Tuy nhiên khi tuổi tác càng cao cơ thể sẽ không sản xuất đủ chất chống ôxy hóa. Lúc đó cần bổ sung chất chống ôxy hóa từ các sản phẩm hoặc thực phẩm bên ngoài.
5. Thực phẩm giàu chất chống ôxy hóa
Danh mục hơn ba ngàn thực phẩm, thức uống, gia vị, trái cây có chất chống oxy hóa : Bấm vào đây
Chất chống oxy hóa có trong nhiều loại thực phẩm bình thường. Việc sử dụng những chất chống oxy hóa tự nhiên này sẽ giúp duy trì sức khỏe nhờ giảm thiểu tác hại của gốc tự do.
a-Các loại rau – củ :
- Quả mơ (apricots)
- Quả đào (peaches)
- Dưa lưới (cantaloupes)
- Cà rốt (carrots)
- Cà chua (tomatoes)
- Quả bí (squash)
- Khoai lang (sweet potato)
- Súp lơ (broccoli)
b-Trái cây nhiều Vitamin C như nho (Grapes), quả việt quất (blueberries) và các loại quả mọng nước (berries)
c-Rượu vang đỏ (Red wine)
d-Chocolate
e-Cà phê và trà (Coffee and tea)
f-Các loại đậu và hạt (Nuts and seeds)