Siêu trăng 2016

Với ngành thiên văn, năm 2016 sẽ kết thúc bởi một loạt hiện tượng siêu trăng xảy ra liên tiếp vào các tháng 10, 11 và 12. Đặc biệt đêm ngày 14/11/2016 sẽ là siêu trăng lớn nhất trong gần 70 năm, tính từ năm 1948.

Cận điểm – viễn điểm

Quỹ đạo của hầu hết các vật thể trong vũ trụ quanh một vật thể khác là hình bầu dục (Ellipse). Quỹ đạo của Trái Đất quanh Mặt Trời và Mặt Trăng quanh Trái đất cũng thế. Như vậy sẽ có lúc hai vật thể ở gần nhau nhất, gọi là cận điểm (Perigee), và lúc xa nhau nhất, gọi là viễn điểm (Apogee).

Cận điểm, viễn điểm của Mặt Trăng với Trái Đất không phải là một hằng số, mà phụ thuộc vào khoảng cách giữa Trái Đất và Mặt Trời. Vào những tháng cuối năm, Trái Đất ở gần Mặt Trời hơn so với những tháng đầu năm, lực hấp dẫn từ Mặt Trời sẽ lớn hơn nên khoảng cách giữa Trái Đất và Mặt Trăng sẽ gần hơn.

Sóc vọng

Trong âm lịch, mồng Một là ngày Sóc, Rằm là ngày Vọng. Trong thiên văn đó là những ngày mà Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng thẳng hàng.

Ngày Sóc, Mặt Trăng nằm giữa nên phần tối hướng về Trái Đất nên người ta không thấy trăng (New Moon).

Ngày Vọng, Trái Đất nằm giữa nên phần sáng Mặt Trăng hướng về Trái Đất nên người ta thấy trăng tròn (Full Moon).

Những ngày Sóc Vọng (Syzygy) được sự quan tâm đặc biệt của giới thiên văn vì đó là lúc lực hấp dẫn sẽ vô cùng phức tạp, hoặc cộng hưởng hoặc triệt tiêu, do hiện tượng thẳng hàng gây ra.

Siêu trăng

Trăng vừa tròn (ngày Vọng) lại vừa ở vị trí cận điểm so với Trái Đất nên người ta sẽ thấy trăng to hơn, sáng hơn bình thường. Đó là hiện tượng Siêu trăng (Super Moon). Hay nói cách khác, siêu trăng chỉ xảy ra khi hội đủ hai điều kiện : trăng tròn và ở gần Trái Đất.

Gần như năm nào cũng có hiện tượng siêu trăng. Trong năm 2016, siêu trăng xảy ra vào các ngày Rằm tháng 8 đến tháng 11 âm lịch. Có một định nghĩa siêu trăng khắt khe hơn khi qui định cận điểm phải dưới 360 ngàn km. Như vậy năm 2016 chỉ có 3 lần siêu trăng.

Riêng siêu trăng đêm ngày Thứ Hai 14/11/2016 được xem có kích thước lớn nhất và sáng nhất kể từ siêu trăng tháng 1/1948. Nguyên nhân do Trái Đất ở gần Mặt Trời hơn so với những lần siêu trăng khác nên lực hấp dẫn đã rút ngắn khoảng cách cận điểm của Mặt Trăng. Siêu trăng ngày 16/9/2016 khoảng cách này là 364 ngàn km thì siêu trăng ngày 14/11/2016 chỉ còn 356 ngàn km, gần hơn 48 km so với năm 1948.

Siêu trăng đêm ngày Thứ Hai 14/11/2016 sẽ tròn nhất và sáng nhất vào lúc13h52 theo giờ GMT, tức là khoảng 20h52 cùng ngày theo giờ Việt Nam.

Rằm Tháng Tám ở Việt Nam tuy trăng có thể không to nhưng bao giờ cũng sáng nhất trong năm vì thời điểm đó không khí khô, ít hơi nước nên trời trong.

Lần siêu trăng to nhất và sáng nhất năm 1948, 2016 còn được gọi là Super Duper Moon và sẽ lặp lại sau 18 năm nữa, vào ngày 25/11/2034.

Thảm họa

Các nhà khoa học khẳng định siêu trăng không gây tai họa cho con người. Có chăng siêu trăng chỉ tạo ra biên độ thủy triều cao hơn bình thường. Những thay đổi này không gây nguy hiểm cho hoạt động của con người.

Tuy nhiên, thời điểm xảy ra các trận động đất hủy hoại cuộc sống tại Sumatra (tháng 12/2004), Haiti (12/01/2010), Chile (27/02/2010), Nhật Bản (11/03/2011) đều gần với thời điểm có hiện tượng siêu trăng.

Trong vụ tàu Titanic chìm do bị va vào băng ngày 14/04/1912 làm chết 1513 người cũng có những nghi ngờ liên quan đến thời điểm siêu trăng trước đó, ngày 04/01/1912. Thủy triều cao bất thường đã dồn các tảng băng vào một chỗ, vùng biển phía bắc Đại Tây Dương, nơi con tàu Titanic đi ngang.

PQT
14.11.2016

http://edition.cnn.com/2016/11/02/world/supermoon-november-14-2016/

http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-3921970/Are-ready-REALLY-super-supermoon-Record-breaking-November-14th-event-biggest-living-memory-won-t-happen-2034.html

http://hubpages.com/education/The-Next-Supermoon-is-Coming-in-August

http://www.vtc.vn/sieu-trang-lon-nhat-68-nam-xuat-hien-ngay-14-11-chuyen-gia-thien-van-ly-giai-bat-ngo-d287103.html