Cái thời ngăn sông cấm chợ, sổ gạo đóng vai trò then chốt trong cuộc sống. Mọi người đi làm, đi học cốt chỉ lấy cho được tiêu chuẩn mua gạo hàng tháng. Mỗi tháng công nhân được mua 21 kg, sinh viên 17 kg, dân tình 13 kg. Có tiền chưa chắc đã mua được gạo nếu không có sổ. Đi đâu dài ngày phải mang gạo theo. Cho nên khuôn mặt ai ủ dột, buồn bã, thiếu sức sống thì sẽ dễ nhận được câu hỏi “mất sổ gạo à ?”.
Thầy là một vị tiến sĩ ở Pháp, đã rất lớn tuổi so với đám sinh viên. Thầy về đây giảng dạy vì quan niệm lá rụng về cuội. Thầy cũng có một cuộc sống cực kỳ khó khăn như bao người khác. Và đương nhiên, Thầy cũng có sổ gạo. Có ai đề cập đến sổ gạo, Thầy hay kể về vựa lúa gạo đồng bằng sông Cửu Long ngày xưa.
Ở Pháp Thầy là giáo sư, về đây Thầy được gọi là giảng viên. Trường thì xa nên các giảng viên được nhà trường cho xe đưa đón. Ngày nào đi dạy, Thầy phải đi bộ ra chỗ đợi xe của nhà trường. Một tay Thầy xách cặp, một tay cầm túi đựng lon guigoz cơm trưa. Thầy rất quí cái lon guigoz ấy không phải vì là sản phẩm nổi tiếng của nước Pháp mà nó đã từng gắn bó với gia đình của Thầy thuở thiếu thời.
Trong lúc đợi xe, Thầy lấy sách ra đọc. Cung cách một nhà khoa học có khác. Xe đến, Thầy vội vàng cho sách vào cặp rồi bước lên xe. Thầy có thói quen không muốn ai đợi mình lâu nên hành động của Thầy khá vội dù chẳng ai hối thúc. Xe đi một đoạn, tự nhiên Thầy đập tay vào cái cặp và thốt lên “Ôi, trưa nay nhịn rồi !”. Thì ra Thầy lo xách cái cặp mà để quên lon guigoz cơm ở chỗ đợi. Mọi người xúm vào an ủi. Thầy bảo không tiếc cơm mà tiếc cái lon guigoz.
Lần sau, đúng là Thầy không quên nữa. Lên xe có đủ cả sách và cà men cơm trong cái cặp. Vào lớp, vừa rút sách ra để chuẩn bị giảng thì Thầy la lên “Ôi, trưa nay lại nhịn rồi !”. Sách của Thầy dính toàn rau, trứng luộc. Cũng may là chẳng có thịt, cá hay món mặn nào khác. Đám sinh viên chia nhau ra dọn dẹp giúp Thầy.
Lần thứ ba, Thầy mang cặp vào lớp và cẩn thận để dựa vào khung cửa sổ. Sinh viên phía dưới thấy lạ vì thường Thầy để cặp nằm trên mặt bàn. Cũng không thấy Thầy lấy tài liệu ra như mọi khi. Tại căn tin, Thầy rút từ trong cặp ra một cà men cơm còn nguyên vẹn với nhiều sợi dây thun. Cái cặp trống rỗng được để sang một bên. Thầy hân hoan vì đã có thể mang canh theo. Còn đám sinh viên mặt buồn như mất sổ gạo cắm đầu lặng lẽ ăn.
PQT
8/2013
8/2013